Willem van Raamsdonk, November 2015
Sinds enige tijd wordt er gewerkt aan een beheerplan voor het Natura2000 gebied Binnenveld. Een projectgroep, met daarin een vertegenwoordiger van de milieugroepen die rond het Binnenveld actief zijn, zal op korte termijn met een voorstel voor het beheer komen en vervolgens zal een breed samengestelde klankbordgroep zich over het beheervoorstel buigen. Voor een ecologisch verantwoord en duurzaam beheerplan moeten oplossingen gevonden worden voor: versterking van de kweldruk; vermindering van de stikstofdepositie en de inbedding van het Natura2000 gebied in een ecologisch netwerk (EHS). Om tot versterking van de kweldruk te komen zijn er 2 plannen geopperd: verhoging van het peil van de Grift (plan DLG, en de deskundigencommissie Schaminée) en een plan van Royal Haskoning DHV om middels een systeem van kwel- en infiltratieputten diep grondwater naar het maaiveld te voeren. Vermindering van de stikstof stikstofdepositie zal binnen het kader van de PAS (Programmatische Aanpak Stikstof) geregeld worden. Bij inbedding van het N2000 gebied in een ecologisch netwerk moet gedacht worden aan ecologische verbindingen tussen het Binnenveld, de Utrechtse heuvelrug, de Veluwe en het rivierengebied.
Op de eerste vergadering van de projectgroep werd voornamelijk gesproken over procedures. Op de tweede vergadering is onder andere gesproken over het plan van Royal Haskoning DHV om kwel- en infiltratieputten aan te leggen. Er zijn allerlei ingewikkelde argumenten aan te voeren tegen dit plan, maar uiteindelijk bleken een paar formele punten voldoende om voorlopig, althans in de komende beheerperiode van 6 jaar, af te zien van het ‘kwelputtenplan’. Uit de nota van antwoord op de zienswijzen-PAS bleek dat voor aanleg en onderhoud van de kwelputten ‘half verharding met steenslag’ nodig is zodat een voertuig de kwel- en infiltratieputten kan bereiken. Dit betekent dat gebiedsvreemd materiaal het N2000 gebied wordt ingebracht en dat er regelmatig voertuigen door het N2000 gebied zullen rijden. Dit maakt het ‘kwelputtenplan’ onaanvaardbaar wegens de regels die voor N2000gebieden gelden. Versterking van de kwel door peilverhoging van de Grift wordt slechts door de natuurorganisaties bepleit, alle andere betrokkenen wijzen dat plan af. De twee belangrijkste plannen voor kwelversterking zullen dus niet worden uitgevoerd. De verwachting is dat, behalve de peilverhoging van de Grift, de overige aanbevelingen van de deskundigencommissie (de Cie Schaminée) in het beheerplan worden overgenomen. Dit betekent dat in en rond de N2000 gebieden sloten worden gedempt of verondiept, en dat, ter voorkoming van overstroming van de Bennekomse Meent, een dijk rond de Meent wordt aangelegd. Of hiermee de N2000 doelstellingen voor het Binnenveld (o.a. herstel van blauwgraslanden en trilvenen) gehaald zullen worden, is zeer de vraag. In ieder geval zal de kweldruk in het Binnenveld helaas minder sterk zijn dan de deskundigencommissie wenselijk acht.
Een ander heikel punt, de stikstofdepositie, wordt in één adem genoemd met de kwelversterking.
Kwel kan tot op zekere hoogte de schadelijke werking van stikstofdepositie op de kwetsbare vegetatie in het Binnenveld compenseren. Op dit moment overschrijdt de stikstofdepositie de kritische depositiewaarde (KDW) voor blauwgrasland en trilvenen met een factor twee tot drie. Dat betekent dat de natuurwaarden in het Binnenveld ernstig in gevaar zijn. De stikstofdepositie moet ‘sowieso’ omlaag, maar als de kweldruk minder versterkt wordt dan moet ook de stikstofdepositie extra verlaagd worden. Ongeveer de helft van de stikstofdepositie in het Binnenveld is van locale (agrarische) oorsprong. Het is dus evident dat, na discussie over de manieren van kwelversterking, het zwaartepunt van de discussies over behoud van natuurwaarden in het Binnenveld zal gaan over het ‘temmen’ van de agrarische sector wat betreft de stikstofuitstoot. Overigens wordt verwacht dat bij het dempen en verondiepen van sloten in en rond het N2000 gebied, de grondwaterstand in het noordelijk deel van het Binnenveld zal stijgen, en daarmee zal naar verwachting de agrarische activiteit afnemen en dat heeft op zijn beurt mogelijk een vermindering van stikstofdepositie op het N2000 gebied tot gevolg.
Het beheerplan voor het N2000 gebied Binnenveld zal over niet al te lange tijd in concept gereed zijn. Ook al ziet de toekomst, wat beheer betreft, er minder somber uit dan aanvankelijk gedacht, de problemen zijn bij lange na niet de wereld uit. Er zal nog een stevige discussie volgen over de ecologische verbindingen van het N2000 gebied met de Veluwe en de Utrechtse heuvelrug en de inrichting van het EHS-gebied langs de Grift naar het rivierengebied. Want zeker is dat de inbedding van N2000 gebieden in een ecologisch netwerk als de EHS, essentieel is voor behoud van natuurwaarden in het Binnenveld.