Geachte donateurs,
In dit Herfstbericht 2021 van de Stichting Milieuwerkgroepen Ede (SME) kunt u lezen waar het bestuur zich in de afgelopen periode voor heeft ingezet.
Wij hopen dat u de coronapandemie goed bent doorgekomen. Als SME hebben wij natuurlijk ook te maken gehad met beperkingen: het bestuur heeft tijdens de lockdowns digitaal vergaderd en diverse overleggen met de gemeente vonden eveneens online plaats. Daarnaast konden we vanwege de lockdown in het najaar van 2020 geen donateursavond organiseren. Gelukkig is dat intussen wel weer mogelijk. Meer informatie over de donateursavond 2021 leest u verderop in dit Herfstbericht.
Herinnering donaties
Sinds enige tijd bankiert de SME bij de Triodos Bank. De meeste donateurs hebben dit al in hun administratie verwerkt. Mocht u dit nog niet hebben gedaan dan volgt hierbij voor de volledigheid nogmaals ons huidige bankrekeningnummer:
NL55 TRIO 0379 5935 13
t.n.v. Stichting Milieuwerkgroepen Ede, p/a Halderweg 11A, 6721 ZJ Bennekom.
Mocht u uw donateursbijdrage voor 2021 nog niet hebben overgemaakt dan verzoeken wij u om dit zo spoedig mogelijk te doen. De donateursbijdrage bedraagt minimaal € 10,- per jaar.
Van een beperkt aantal van onze donateurs hebben wij nog geen e-mailadres. Als u dit bericht per gewone post heeft ontvangen, en u heeft de beschikking over e-mail, dan willen wij vragen uw e-mailadres aan ons mee te delen. Dit kan via het mailadres secretaris@sme-ede.nl. Op die manier kunnen we portokosten en werk besparen.
Als u ook actief zou willen bijdragen aan het werk van de SME dan horen wij dat graag van u. Zie daarvoor de contactgegevens onderaan dit Herfstbericht.
Wat ons bezig houdt
Actuele onderwerpen waarover u dagelijks in de pers kunt vernemen, vergen veel aandacht van SME. Denk hierbij aan:
- Stikstofcrisis, nauw verbonden met mogelijkheden om te bouwen, maar ook met landbouwtransitie en landschapsinrichting;
- Landschapsinrichting wordt, naast de stikstofproblematiek, ook weer beïnvloed door wereldwijde ontwikkelingen als opwarming van de aarde ten gevolge van CO2-uitstoot en andere broeikasgassen. Denk hierbij aan de Regionale Energiestrategie (RES): ontwikkeling van zonneparken en windmolens, alsmede aan de biomassacentrales en houtstook binnen de gemeentegrenzen van Ede;
- De stikstofcrisis is een belangrijke oorzaak van de biodiversiteitscrisis, maar op korte termijn wordt de biodiversiteit in onze gemeente vooral negatief beïnvloed door infrastructurele werken en bouwplannen zoals Kazerneterreinen met woningbouw en WFC Experience, Parklaan en Hora-park;
- Een ander aandachtspunt, dat losstaat van de hierboven genoemde onderwerpen is de grondwatervervuiling als gevolg van de vroegere Enka-fabrieken. Gemeente, Waterschap en Provincie willen dit ernstig vervuilde grondwater oppompen en via een smeerpijp ongezuiverd lozen op de Rijn;
- Wij besteden ook veel tijd aan het voorkomen van de kap van (stads)bomen en als dat niet kan, ijveren wij voor een zo royaal mogelijke compensatie van het verlies;
- Natuur en Milieu Gelderland (voorheen Gelderse Natuur en Milieufederatie) te Arnhem tenslotte, is onze (moeder)organisatie die indien nodig, ons professioneel ondersteunt (https://www.natuurenmilieugelderland.nl/).
Stikstofcrisis
Het is treurig te moeten constateren dat er ruim twee jaar (!) na de uitspraak van de Raad van State over de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) nog geen wezenlijke maatregelen genomen zijn die de stikstofdepositie in Nederland écht verminderen. Om over herstel van de biodiversiteit maar niet te spreken. De vrijwillige uitkoopregeling voor varkenshouders is bijvoorbeeld geen succes. Kortom, landelijke maatregelen hebben onvoldoende effect. De Provincie Gelderland en onze Gemeente Ede wachten af en blijven vergunningen verlenen voor uitbreiding van de bioindustrie.
Wel verschijnen er steeds meer berichten in de media dat de landelijke overheid de stikstofdepositie als gevolg van de industriële en grootschalige veehouderij wil aanpakken. Voor Ede zal dit waarschijnlijk betekenen dat bedrijven verplaatst of opgekocht (zouden) moeten worden, zeker dicht bij Natura2000-gebieden; daardoor zou het landschap er op termijn anders uit kunnen gaan zien. De SME zou daarbij willen streven naar meer biologische landbouwbedrijven en ruimte voor nieuwe natuur.
Maar vooralsnog is stikstofaanpak van de Gemeente Ede niet erg voortvarend. De gemeente rekent voor de oplossing van het stikstofprobleem vooral op de nieuwe gebiedsontwikkelingsplannen in het buitengebied. Alle belanghebbenden, dus ook de landbouwsector, kunnen hier hun zegje doen, met als gevolg dat veel bij het oude blijft. Dat betekent dus meestal geen wezenlijke stikstofreductie, wel ontwikkeling van woningbouw en nieuwe bedrijventerreinen (ook in de buitengebieden), en dus achteruitgang van natuur en biodiversiteit. De stikstofdepositie stijgt zelfs licht, in plaats van dat die daalt.
Via stikstof naar infrastructurele werken en woningbouw
Behalve in de landbouw worden er, zoals bekend, ook bij de ontwikkeling van infrastructurele werken, huizenbouw en andere bouwactiviteiten soms flinke hoeveelheden stikstof en andere schadelijke stoffen uitgestoten. Daarnaast is het gemotoriseerd verkeer een bron van luchtverontreiniging. SME houdt ook hier de vinger aan de pols. Wij realiseren ons dat men in de Gelderse Vallei tienduizenden woningen wil bijbouwen, en zullen kritisch volgen waar men dat wil gaan doen.
Een voorbeeld: het Hora-bedrijvenpark, ingeklemd tussen de Enka-wijk en het landgoed Hoekelum, lijdt een enigszins kwijnend bestaan. Veel kantoren staan leeg, er huist een bedrijf dat veel verkeersoverlast geeft (en dus ook uitstoot), én de gemeente is op zoek naar woningbouwlocaties. Dus is het plan om kantoren deels om te vormen tot woningen, maar men wil dan bovendien ‘de hoogte in’, dus bestaande bouw hoger maken. Bovendien wil men bosgedeelten vrijmaken voor meer woningen terwijl er ook sprake is van mogelijke nieuwbouw op het terrein van zorginstelling Karakter. Met duizenden bewoners in deze nieuwe stadswijk zou de recreatiedruk op het aangrenzende Hoekelum alleen maar groter worden. De ontsluitingsweg van dit gebied, de Horalaan, en ook de nog aan te leggen Parklaan, zullen door deze nieuwe ontwikkelingen veel meer verkeer te verwerken krijgen. Op 23 september 2021 heeft de Gemeenteraad kennisgenomen van de opgestelde startnotitie maar ook de voorwaarde gesteld dat een nieuwe en passende invulling voor dit gebied in balans dient te zijn met de natuurwaarden in het gebied. De SME, de Stichting Paddenbelang ‘Hora Est!’ en bewonersgroepen van de Enka-wijk overleggen nu in een participatietraject met de gemeente over een structuurvisie voor het gebied.
Iets anders waar SME zich druk om maakt (lees: hoopt te voorkomen) is het te ontwikkelen WFC Experience Centre. Het betreft een publiekstrekker die om uit te kunnen jaarlijks meer dan 300.000 bezoekers zou moet trekken. Wij verwachten dat die bezoekers niet allemaal per trein zullen komen. Dat betekent dus meer uitstoot, meer congestie, minder natuur. Ook hier heeft de Gemeenteraad in principe ‘ja’ tegen gezegd, op 23 september 2021.
De ontwikkelingen van Parklaan en kazerneterreinen gaan gestaag door. SME wordt soms proactief door de gemeente benaderd, maar ook regelmatig voor voldongen feiten gesteld. Ten gevolge van wegenaanleg en woningbouw gaat nog steeds veel groen verloren, en is een verhuizing van zandhagedissen en hazelwormen nodig met een nog onzeker resultaat. Maar alles afwegend is de SME ervan overtuigd dat zonder onze inspanningen Ede er veel minder groen zou uitzien.
Samen met Natuur en Milieu Gelderland en Gemeente probeert de SME met het gezamenlijke project ‘Duurzame Mobiliteit’ het (toekomstige) autoverkeer op de nieuwe Parklaan (onlangs aanbesteed) te beperken.
Van bouw naar biodiversiteit
Alle bouwactiviteiten leiden dus nog steeds tot aantasting van groen en minder biodiversiteit. Ook toekomstige ontwikkelingen nodig voor de energietransitie gaan het landschap verder aantasten. SME pleit voor kleinschaligheid en bewonersparticipatie bij de aanleg van zonneparken en het plaatsen van windmolens. Daarnaast heeft SME nog steeds te maken met praktische zaken als het voorkomen van te veel bomenkap, verontruste burgers die ageren tegen het heimelijk plaatsen van hekken in Bennekomse bossen zodat bewoners niet langer vrij rond kunnen wandelen, broddelwerk van de Omgevingsdienst De Vallei (ODDV), enzovoort.
Enka-smeerpijp
SME is samen met ‘Mooi Wageningen’ in hoger beroep gegaan bij de Raad van State tegen zowel de vergunning voor het oppompen van het vervuilde Enka-grondwater als het ongezuiverd lozen hiervan op de Neder-Rijn. De zaak tegen de lozing lijkt het meest kansrijk in verband met de komende herziening van de Europese KaderRichtlijn Water. Deze zal naar verwachting in 2022 strenger worden. Ondertussen heeft de SME met eigen onderzoek aangetoond dat in volkstuinen en sportvelden gebruikt grondwater afkomstig is van de Enka, en met zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) als pcb’s en dioxinen is besmet.
Het Waterschap Vallei en Veluwe weigert met ons over realistische oplossingen te spreken en heeft hiermee impliciet ervoor gezorgd dat ook de communicatie met onze Edese wethouder Ritsema stil is komen te vallen. SME pleit steeds voor duurzame en veilige oplossingen en daarom voor zuivering aan de bron om het water daarna langs reguliere weg af te voeren.
Donateursavond 2021
De SME houdt traditiegetrouw in het najaar een donateursavond. Door de coronacrisis kon deze in 2020 helaas niet doorgaan. Hoewel er nog steeds beperkingen gelden, hebben wij het voornemen de donateursavond 2021 te plannen voor donderdagavond 18 november 2021 in de Edesche Concertzaal, Amsterdamseweg 9, 6711 BE Ede (een coronacheck zal dan nog wel nodig zijn). Het onderwerp zal zijn ‘de effecten van klimaatverandering en van stikstofproblematiek (klimaat- en stikstofcrisis) voor ons in Ede’. Sprekers zijn respectievelijk Prof. Dr. Rik Leemans, hoogleraar milieusysteemanalyse (WUR), inhoudelijk actief betrokken bij de ‘UN-Panels on Climate Change’ (IPCC), en Ir. Petra Souwerbren, directeur Natuur en Milieu Gelderland.
Tot slot
Zoals u ziet ontplooien we veel activiteiten, mede mogelijk dankzij uw donateursbijdrage. We zouden, nogmaals, als bestuur hierbij goed bijval en ondersteuning kunnen gebruiken, zowel bij algemene, als bij specifieke onderwerpen die uw interesse hebben. Denkt u een bijdrage te kunnen leveren, laat ons dat dan weten!
De kascommissie bestaande uit de donateurs Mart Mensink en Wilma Verburg, heeft 10 mei het financieel verslag van de SME over 2020 gecontroleerd en in orde bevonden. We sturen u dit mee als bijlage van dit Herfstbericht 2021.
Met vriendelijke groeten,
Erik Wesselius, plaatsvervangend voorzitter
Pieter Slim, secretaris
Harry Manni, penningmeester