Op 24 november vierde de SME haar 50-jarig jubileum in de Edesche Concertzaal met een geslaagde thema-avond over stikstof. De zaal was met bijna 90 mensen vrijwel vol. De voorzitter van het SME-bestuur Jeannet Hubbeling opende de avond met een welkomstwoord waarin ze stelde dat de rol van de SME als tegenmacht ook na 50 jaar nog steeds nodig is. Hierna gaf bestuurslid Kees Donker een overzicht van wat de SME als die tegenmacht in de laatste 50 jaar allemaal bereikt had
Na Kees was het woord aan Raoul Beunen, universitair hoofddocent Environmental Governance aan de Open Universiteit. In zijn inleiding (pdf hier) liet Beunen zien hoe stikstof vooral de laatste jaren veel in de aandacht staat terwijl het al langere tijd een probleem is. Als bewijsvoering toont hij een krantenartikel uit 1988 waarin de VVD boeren waarschuwt dat de veestapel ingekrompen moet worden als technische maatregelen falen. Een ander artikel uit 1990 doet verslag van een commissie die de regering in een advies wijst op het stikstofprobleem en pleit voor inkrimping van de veestapel.
Pas de uitspraak van de Raad van State over het Programma Aanpak Stikstof (PAS) doet de aandacht voor het stikstofprobleem flink toenemen. Tegelijkertijd blijkt dan dat al het beleid van de laatste 30 á 40 jaar onvoldoende is geweest want ondanks de daling van de stikstofuitstoot is Nederland met 50 kg uitgestoten stikstof per hectare nog steeds verreweg de grootste uitstoter van Europa.
Het overheidsbeleid sinds die PAS-uitspraak bestond desondanks vooral uit beleid dat de gevolgen van die uitspraak vooral via allerlei geitenpaadjes probeerde te beperken. Nu langzamerhand al die paadjes een cirkelpad en doodlopend blijken lijkt echt door te dringen dat een radicaal andere aanpak noodzakelijk is. Beunen toonde zich hierbij vooral optimistisch over de Startnotitie Nationaal Programma Landelijk Gebied en het Programma Stikstofreductie en Natuurverbetering 2022-2035.
Na een vragenronde met het publiek en de pauze toonde Johan Vollenbroek van Mobilisation for the Environment (MOB) in zijn lezing (pdf hier) dat de zuurlast jaarlijks wel afneemt maar dat het per saldo opgeteld nog steeds toeneemt. Ondanks de PAS-uitspraak van de Raad van State in mei 2019 gaat de verslechtering van de natuur dan ook nog steeds door. Vollenbroek noemt hierbij nog even fijntjes dat organisaties als Natuurmonumenten, Greenpeace en Milieudefensie indertijd enthousiast waren over de PAS als regeling die de stikstof uitstoot zou gaan beperken.
De verslechtering van de natuur uit zich, stelt hij, onder andere in een verschraling van bodemleven, verdwijnen van planten, insecten en vogels. De door de commissie Remkes aangedragen oplossing van een uitstootreductie van 50% ziet Vollenbroek als een eerste stap. Hij stelt voor de veestapel als grootste stikstofuitstoter uiteindelijk met 75% te verminderen met tegelijkertijd een beperkte overgang naar extensieve grondgebonden veeteelt en een beter inkomen voor boeren. Andere maatregelen moeten plaatsvinden op het gebied van verkeer, kolencentrales en een stop op houtstook.
Met de opmerking dat vliegveld Lelystad niet vergroot mag worden maar wel open mag blijven zet hij het publiek op het verkeerde been. Lelystad moet toch dicht? Nee stelt Vollenbroek, het huidige vliegveld met zijn beperkte gebruik mag openblijven maar niet groeien.
Om alle gewenste maatregelen in te voeren en zoals hij zegt een betere wereld te bereiken heb je krachtdadige politici nodig maar ook mensen die hun individuele gedrag aan willen passen. Hij hekelt hierbij de te slappe opstelling van de gevestigde milieuorganisaties maar ook de opstelling van christelijke partijen en kerken.
De kritische opmerkingen over de christelijke partijen viel niet bij iedereen goed. De opmerking over de milieuorganisaties wel. Een bezoeker zei: “ik ga voortaan de MOB steunen in plaats van die milieuorganisaties. De MOB bereikt tenminste wat.” Een juiste conclusie van deze informatieve avond.